Türkiye’nin en büyük toplumsal konut projesi olan ve ilk etabında 81 ilde 250 bin toplumsal konut, 100 bin altyapılı konut arsası, 10 bin iş yerinin vatandaşlara sunulmuş olduğu projeye oldukca yoğun müracaat yapılıyor. Dün ilk başvuruların alınmaya başlandığı e-devlet sistemi sık sık tıkanırken, Halk Bankası ile Ziraat Bankası şubeleri adeta dolup taştı. Peki dev konut projesinin ilanlara bir tesiri oldu mu? Uzmanlar milliyet.com.tr’ye değerlendirdi.
İLANLARDAKİ ‘TOKİ’ UYANIKLIĞINA DİKKAT
İlan sayılarında artış yaşanabileceğini söyleyen Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı şu ifadeleri kullandı: “Bu projeye müracaat yapmak için gayrimenkulde bazı satışları görüyor olacağız ve duyuru sayılarında artışlar görüyor olacağız. Mesela hisseli taşınmazlar malikleri bir bölgeleri satmak isteyerek ki kendi adlarına tapu kaydı olmadan müracaat yapabilsinler. Ya da gayrimenkulleri birbirine devrederek projeye müracaat yapabilmek için kendi üstündeki gayrimenkulü boşaltmak için satışlar yapacaklar. Piyasada bu tür hareketlilikler de olabilecektir.”
Çiftçilere müjde! Düşük faizli kredi süresi uzatıldı
KONUT PİYASASINDA FİYATLARDA KÖPÜK GİDER Mİ?
“Projelerin teslimleri 24 ay vadede planlandığı için derhal bir düşüş beklenmiyor. Projelerin değişik illerde değişik yansımaları ne olursa olsun olacaktır. Mesela Burdur’da bine yakın gayrimenkul arzı olacak. Ufak yerlerde etkili olur fakat büyükşehirler açısından talep daha çok olduğu ve yabancı talebi olduğundan ciddi oranda düşüş beklemiyoruz.
Başvurular başladı. T.C. kimlik numarasının son hanesine gore başvurular alınıyor. Şu an arsa tarafında başvurular alınmış değil, arsa süreci hızlandırılırsa, inşaatın 1 yıl içinde başlamasıyla ilgili bazı kriterler getirildi. Bunların yeni arzlara olanak oluşturacağını söyleyebiliriz.
KİRALIKLARDA FİYATLAR DÜŞER Mİ?
Kiralık açısından bu tutarları değiştirmeyecektir sadece satılık fiyatlarda orta vadede bir dengelemeye destek olabilir. Bunun bilhassa yüzde 50’lik kısmının gerek gençler, gerek emekliler, gerek şehit yakınları ve gaziler, engelliler için ayrılacak olması ekim sonrası kuralar sonrasında bilhassa de müteahhitler tarafınca yeni arzları bununla beraber getirecektir.
Oluşmuş bir talep varken bunun müteahhit firmalar tarafınca değerlendirilmesi beklenir. Bu proje nispeten dar gelirli gruba üretildiği için orta ve üst gelir grubu için hala üretilecek projelerde yeni talepler söz mevzusudur.
Bu aşamada Emlak Konut’un bununla beraber geliştireceği projelerin olması yarar elde edecektir.
KONUT FİYATLARINDA YÜZDE 10-15 ARASI DÜŞÜŞ BEKLENDİĞİ SÖYLENİYOR, SİZİN ÖNGÖRÜNÜZ NEDİR?
Nominal seviyede fiyatların korunacağını söyleyebiliriz. Gerçek bölümde öteki yatırım araçlarına gore gayrimenkul sessiz kalacaktır. Fiyatlarda rakamsal olarak düşüş beklemiyoruz. Örnek verecek olursak enflasyonun yüzde 10 olduğu bir piyasada yüzde 10 olarak devam eder. Sadece fiyat artış enflasyonun üstünde artış göstermez. Burada belirleyici olan finansmanla ilgilidir. Fiyatların artışı bankaların konut kredileri vermemesi sebebiyle finansmanda yaşanmış olan sorun sonucunda aslına bakarsanız bir süredir artmıyordu. Eğer devlet tarafınca konut kredilerine ilişkin yeni bir kampanya gerçekleştirilmezse ve finansman kısmında kredi kullanımları hala sınırı olan tutulursa konut kredileri yukarı yönlü hareket etmeyecektir.
‘0’ araçlar artık ikinci el değil
‘FİYATLAR REEL ANLAMDA GERİLEYEBİLİR’
Düşüş olmasa bile yukarı yönlü hareket etmemesi de fiyatların gerçek anlamda gerilemesi söz mevzusu olur. Bununla birlikte TOKİ kuraları sonucunda kuraya çıkan kişilerin sözleşme zamanı ile birlikte ödemeleri başlamış olacak. Daha ilkin bazı projelerde bu ödemeler proje teslimi sonrası başlıyordu. Bu aşamada dar gelirliler için bilhassa bu ödemeler kimi zaman probleme niçin olabilir. Kişiler hem kira ödeyecekler, hem de düşükte olsa taksitleri ödeyecekler. Bir ihtimal orada TOKİ tarafınca teslimde ödenmek kaydıyla yeni bir modelin de gereksinim bulunduğunu ifade edebiliriz.
Şunu unutmamak lazım bu proje zamanı proje de olsa başvuramayan oldukca sayıda insan olacak. Bunun da sebebi adlarına gerek miras sebebiyle gerekse hisseli olması sebebiyle çeşitli tapu bulunan 56 milyon yurttaş var. Bu vatandaşlar evi olmasa da bir ihtimal kendi memleketinde ya da miras kalan bir gayrimenkulün hissedarı olabiliyor.
Kapsamın genişletilmesi açısından bunlara sınırlama getirilmesi başvuruların daha sıhhatli yapılmasına olacak sağlar. Bu projede hala dört gözle beklenen ve yanıt bulunmayan bazı başlıklar söz mevzusu.
Mesela gençlerle ilgili başvurularda ebeveynlerin tapusu olması gençleri etkileyecek mi ya da burada ödemelerde değişik alternatifler geliştirilecek mi? Buna benzer birçok probleminin yanıtını da bekliyor olacağız.
FİYATLARDA NE ZAMAN DÜŞÜŞ GÖRÜLÜR?
İSTEBKoop Başkanı Emlak Brokeri Ulvi Özcan ise milliyet.com.tr’ye yapmış olduğu açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Ekonomide bir arz talep var. Talep arttıkça fiyatlar yükselir. Bu arzı pozitif etkileyecektir. Sadece sayın Cumhurbaşkanının açıklamalarıyla piyasayı pozitif etkilemeye başladı. Kiralık konut piyasasında anahtarlar teslim edilmeden bir tesiri olmaz. Bu sebeple bunun piyasaya fiilen girmesi lazım.
‘KAMPANYA MÜJDE NİTELİĞİNDE’
Burada benim üstünde durduğum bir şey var. Bunun sürdürülebilir olması lazım. TOKİ’nin bir misyon üstlenip konut projesi takip edeni olması lazım. Beklenenden daha iyi bir kampanya gerçekleşti. Bu kampanyanın müjde durumunda bulunduğunu düşünüyorum.
Türkiye’de her yıl uzmanların söylediği verilere gore 800-900 bin arası konut açığı olduğuydu. Bu açığın giderilmesi için planlama şarttır. Şu anda İstanbul, Türkiye’nin birçok mevzuda yüzde 50’si iken öteki 80 ilimiz yüzde 50’den değişik dilim alıyor. Eğitim, kültür, sanat, sıhhat şeklinde alanlarda başka yerlerde çekicilik oluşturulsa, lojistik ve ulaşımda çekicilik oluşturulsa İstanbul’da yaşanılanlar olmamış olurdu.
PİYASADA ŞU AN BİR PANİK SATIŞI VAR MI?
Bunu söylemek oldukca erken, olabilir bir ihtimal fakat onunla ilgili de bir düzenleme olması lazım. Şu an Resmi Gazete’de bir genelge yayınlanmadığı için konuştuğumuz şeyler spekülatif şeyler olur. Bu proje cazip diye elindekini satmak isteyenler de piyasadaki tutarları düşürür.
Fırsat alımı olacağı için kendi malının kıymetini düşürmüş olacak. Fırsatı değerlendirmiş olmak için tutarları düşürmüş olur.”
