Depremde OHAL nedir, ne demek? OHAL seçimi etkisinde bırakır mi, muhteşem hal duyuru edilirse ne olur?

Kahramanmaraş’ta yaşanmış olan şiddetli depremler sonrasında bölgede OHAL duyuru edilmesi sonucu alındı. Sonucu Cumhurbaşkanı Erdoğan canlı yayında yapmış olduğu izahat ile duyurdu. Peki, OHAL duyuru edilmesi ne anlama geliyor?

OHAL NEDİR, OLAĞANÜSTÜ HAL NE DEMEK?

Muhteşem hâl ya da kısa adıyla OHAL, muhteşem bir yönetim düzeninin lüzumlu olduğu naturel afet, tehlikeli salgın hastalık, ekonomik bunalım, kamu düzeni çekince altına sokan yaygın sertlik vakaları benzer biçimde durumlarda başvurulan uygulamadır. 

OHAL İLAN EDİLİRSE NE OLUR?

CNN TÜRK Ankara Temsilcisi Dicle Canova’nın aktardığı bilgiler şöyleki; Bu 20 Temmuz’da duyuru edilen benzer biçimde bir OHAL sonucu değil onun altını çizelim. Bu afet tehlikeli salgın hastalıklar yada ağır ekonomik bunalım hallerinde duyuru edilen OHAL. 2935 sayılı OHAL kanununda değişik değişik OHAL durumları var. Anayasanın da 119. maddesinde yer ediniyor. 6 ayı geçmemek suretiyle Cumhurbaşkanı tarafınca duyuru ediliyor. Resmi Gazete’de yayımlanacak ve Meclis’e gidecek, Cumhurbaşkanı isterse uzatabiliyor fakat 4 ayı geçmemek suretiyle uzatabilecek. Her şeyden ilkin Cumhurbaşkanı’nın kararname çıkarma yetkisi daha da genişleyecek. Anayasa’nın 91. Maddesinde bazı kısıtları vardı örneğin kanunla düzenlenen bir mevzu için kararname çıkaramıyor Cumhurbaşkanı fakat OHAL süresince Cumhurbaşkanı Anayasa’nın 91. Maddesindeki kısıtlamalara bakmaksızın kararname çıkarabilecek. Ek olarak yıkım bölgesindeki zararların telafisi için de her türlü maddi imkanı zorlayabiliyor. Harcamalar öncelikli kamu kaynaklarıyla yapılacak fakat acil ve yaşamsal gereksinim maddeleri için harcamaya kafi para kamu kaynaklarından zamanında sağlanamazsa bölgedeki kredi kurumlarının olanaklarından yararlanılacak. Kamunun haricinde hususi sektörden de yardım ve destek talep edilebilecek. OHAL süresince bu taleplerin yerine getirilmesi yükümlülüğü olacak. Onun haricinde yiyecek, giyecek, vasıta gereç, tıbbi malzemeler, zaruri maddeler bölge sınırları içinde sağlanamadığı süre yakın bölgelerden yükümlülük yöntemiyle sağlanacak. 18-60 yaşları arasındaki tüm vatandaşlar OHAL sebebiyle kendilerine verilecek işleri yapmakla yükümlü olacaklar. Bölgenin girişi çıkışı sınırlandırılabilecek, belirli yerleşim bölgeleri boşaltılabilecek. Gazino, lokanta, beyaz perde, bar, tiyatro ve benzeri yerlerin açılması kapanması, açılış kapanış saatleri ve denetlenmesi tamamı da oldukça süratli bir halde yapılabilecek. Eğitim öğretim mevzularındaki kararlar süratli bir halde alınabilecek. Yerleşim yerlerindeki vasıta gereçlerden yararlanmak, istenildiği süre bunlara el koymak OHAL süresince tanınan yetkilerden olacak. Çekince arz eden binaların yıkılması, zaruri gereksinim maddelerinin dağıtımı ve bunların elde edilmesi, her insanın bu mevzuda hükümete destek olması gerekecek. Ulaştırma araçlarının bölgeye giriş ve çıkışlarını kayıtlamak ve yasaklamak da gene hükümetin kontrolünde olacak.

OHAL SEÇİM TARİHİNİ ETKİLER Mİ?

CNN TÜRK canlı yayınına katılan hukukçu Mehmet Sarı OHAL’in ilanının 3 ay olduğu seçimlerin de 14 Mayıs’ta yapılması planlanması sebebiyle OHAL’in seçimlere bir tesirinin olamayacağını açıkladı. Sarı hem de OHAL’in direkt seçime tesir eden bir durum olmadığını altını çizdi.

DÜNYADAKİ OHAL ÖRNEKLERİ NELER?

• Fransa 2015 Paris saldırıları sonrasında muhteşem hâl ilân etti.
• ABD 11 Eylül saldırıları sonrasında hâlen geçerli olan muhteşem hâli ilân etti.
• 12 Haziran 2016’da 2016 Orlando gece kulübü saldırısı sonucunda Florida eyaleti Orange County’de muhteşem hâl ilân etti.
• Wood Buffalo belediyesi Fort McMurray Yangını sonucunda Alberta, Kanada’da muhteşem hâl ilân etti.
• Filipinler tropik fırtına felaketi sonucunda muhteşem hâl ilân etti.
• Myanmar mezheplerle ilgili sertlik sonucunda Meiktila’da muhteşem hâl ilân etti.
• Kırım, Ukrayna’daki enerji sıkıntısı sebebiyle muhteşem hâl ilân etti.
• Kaliforniya valisi Jerry Brown 6 Ocak 2016’da gerçekleşen gaz sızıntısı sebebiyle muhteşem hâl ilân etti.