Beyin damarlarında kan akışının zayıflaması yada tamamen durması ya da beyin damarlarının yırtılması sonucu gelişen kanama sebebiyle ortaya çıkan hastalıkların tamamı serebrovasküler hastalıklar (SVH) şu demek oluyor ki beyin damar hastalıkları olarak tanımlanır. Halk içinde genel anlamda ‘inme’ ya da ‘nüzul’ olarak malum serebrovasküler hastalıklar sebebiyle dünyada ve vatanımızda ölüm oranları yüksektir.
Dünyada ölüm sebepleri içinde serebrovasküler hastalıklar 3. sırada yer alırken, bu hastalık sonrasında engelli kalma oranı dünyada 1. sıradadır. Yaşam tarzının tesiri yüksek Hastalığın sebepleri içinde genetik faktörleri kadar yaşam tarzının etkili olduğu da düşünülmektedir. Durağan bir yaşam seçimi, sigara ve alkol kullanımı değiştirilebilir risk faktörleri içinde yer alırken; yaş, cinsiyet ve genetik faktörler değiştirilemeyen risk faktörleridir. Cinsiyet açısından değerlendirildiğinde erkeklerde hanımefendilere oranla daha çok görülmektedir. İleri yaşlarda ortaya çıkan serebrovasküler hastalıklarda ise daha ciddi tablolarla karşılaşılmaktadır.
SVH’A BU SORUNLAR NEDEN OLABİLİYOR
Serebrovasküler hastalıkların oluşmasına niçin olabilecek birçok unsur mevcuttur. Bunların bir çok değiştirilebilir iken, bazıları (yaş, ırk yada genetik) değiştirilememektedir. Hipertansiyon, serebrovasküler hastalıkların oluşmasında direkt etkilidir. Denetim altına alınamayan yüksek gerilim (hipertansiyon) beyin damarlarında plak oluşumuna, daralmalara ve tıkanıklıklara niçin olmaktadır. Hipertansiyon ilaçlarla denetim altına alınabilmektedir. Hiperlipidemi, kan yağlarının yüksekliği (kolesterol ve trigliserid) serebrovasküler hastalığın oluşmasında etkili bir faktördür. Kan yağlarının yüksekliği, etken bir yaşam ve yaşam boyu yapılacak rejim ile problem olmaktan çıkmaktadır. Ek olarak problem haline geldiyse ilaçlarla da tedavi edilebilmektedir. Diabetes mellitus, şu demek oluyor ki şeker hastalığı, kanın pıhtılaşmasına niçin olarak beyin damarlarındaki yapıyı bozmaktadır. Oluşmaması için sıhhatli yaşam seçimi, diyabet ilaçları ve yaşam boyu rejim önemlidir. Sigara içiciliği, serebrovasküler hastalığa zemin hazırlayan mühim etkendir.
Damar duvarına negatif tesir yaparak, damarların büzülmesine, damar içinde plak birikimine ve dolayısıyla inmeye yol açmaktadır. Kalp hastalıkları içinde yer edinen kalp kapak hastalıkları, ritim bozukluğu, kalp yetmezliği ile pıhtı oluşumu ve emboliyle seyreden problemler serebrovasküler hastalığın sebepleri arasındadır. Uyku apnesi, uykuda üst hava yollarının tıkanıklığı, horlama ve gündüz aşırı uyku hali ile seyreden bir hastalıktır. Son yıllarda meydana getirilen bilimsel yayınlarda, uyku apnesinin serebrovasküler hastalık açısından önde gelen risk faktörü olduğu ortaya konulmuştur. Tedavisi altta yatan hastalığa gore planlanmalı Serebrovasküler hastalığın medikal (konservatif- ilaçlarla), girişimsel ve cerrahi tedavisi mevcuttur.
Tedavi seçeneklerine inmenin çeşidine, hastanın yaşına, hastaneye müracaat saatine, altta yatan başka hastalıkların varlığına gore karar verilir. Damar tıkanıklığı ile seyreden serebrovasküler hastalıklarda kan akışkanlığını arttıran, kan pıhtılaşmasını azaltan ilaçlara yanı sıra beyin ödemini azaltan, hastanın kan basıncını ve şekerini düzenleyen ve kolesterolünü azaltan ilaçlar uygulanır. Bazı durumlarda, inmeye birlikte rol alan epileptik nöbetler olabilmektedir. Bu durumda hastanın tedavisine antiepileptik ilaçlar eklenmiş olur. Damar tıkanıklığına bağlı inme geçiren hastalar hastaneye süratli başvurdukları sürece hastanın altta yatan hastalıkları açısından uygun koşullar sağlanırsa trombolitik denilen ilaçlarla pıhtıyı eritme tedavisi uygulanabilir. Bunun haricinde hastalara mekanik yollarla (şu demek oluyor ki uygun cihazlarla) pıhtıyı damar yolundan çıkarma operasyonu yapılabilir. Beyin kanaması geçiren hastalarda beyin şişmesini önlemek için ilaç tedavisi, kanamayı boşaltmak için ise beyin cerrahisi tarafınca meydana getirilen operasyon uygulanabilir.
