Betimleyici Ifade (Betimleme) Nedir?
Betimleyici ifade, bir insanoğlunun, durumun, mekanın ya da nesnenin tasvir edilmesi anlamına gelir.
Betimleyici Ifade Özellikleri Nedir?
1- Betimleyici anlatımlarda niteleme sıfatları kullanılır. Bu sıfatlarla varlıkların rengi, biçimi ve dış görünüşü hakkında bilgiler verilir.
Örnekler:
Kırmızı bisiklet – Renk
İri adam – Şekil
Soğuk hava – Durum
Dağınık masa – Görünüm
2- Tasvir, okurların vakaları ve karakterleri zihninde canlandırmasını kolaylaştırır. Bu da öykü ve roman türündeki eserlerin hem daha kolay hem de daha keyifli bir halde okunmasını sağlar.
3- Betimleyici ifade hem nesnel hem de öznel olabilir.
A – Nesnel Betimleyici Ifade
“Hava birden kararmış oldu. Yağmur sertliğini arttırdı. Sokak kedileri ve köpekleri, ıslanmamak için balkonların ve saçaklarına altına sığındı. Kasabanın çıkışındaki dağın üstünde dumanlar tütüyordu. Kuşlar acı acı ötmeye başladı.”
İzlenime dayalı tüm anlatımlar nesneldir. Yukarıdaki metinde de yazar, karakterin gözlemlerine yer vermiş, ona kişisel hiçbir yorum katmamıştır.
B- Öznel Betimleyici Ifade
“Kaşlarını çattı. Açık ki sinirlenmişti. Ya uykusunu alamamıştı ya canı başka bir şey sıkkındı. Sinirli bir halde etrafa bakındı. Sanki çatacak birini arıyordu. Bir süre sükunet içinde bekledikten sonrasında hiçbir şey demeden dükkandan çıktı ve hızla yürümeye başladı.”
Yukarıdaki metinde ise hem gözlem hem de tahmin vardır. Tahmine dayalı yorumlar ise kişiden kişiye değişmiş olur. Bu yüzden bu metin nesnel değil özneldir.
4- Nesneler ve insanoğlu betimlenirken mübalağa, karşıtlık ve mecaz benzer biçimde söz sanatlarına başvurulur.
Betimleyici Ifade Örnekleri
1- Fizyolojik Betimleme
”Kısa boylu ve uzun saçlıydı. Yüzünde üç günlük sakal vardı. Hem bitkin hem de bezgin görünüyordu.”
2- Açıklayıcı Betimleme
“Oldukca süratli konuşmuş olduğu için sık sık nefesi kesiliyordu. Buna karşın konuşmaya devam ediyor, hiç kimseye söz hakkı tanımıyordu.”
3- Sanatla alakalı Ifade
“Yükselen güneş, çoğumuz için yeni bir ümit ışığı oldu. Kalbimiz, ilk kez aşık olduğumuz zamanlar benzer biçimde hızla atıyordu.”
